عیب‌یابی سیستم‌های هیدرولیک یک فرایند مهم و ضروری در نگهداری و تعمیر این سیستم‌ها است. سیستم‌های هیدرولیک معمولاً در فشارهای بالا و شرایط سخت کار می‌کنند و بنابراین مشکلاتی مانند نشت، کاهش عملکرد، یا خرابی‌های مکانیکی می‌توانند به سرعت به خرابی‌های جدی‌تر منجر شوند. عیب‌یابی صحیح به‌موقع می‌تواند هزینه‌های تعمیرات را کاهش دهد و عمر مفید سیستم را افزایش دهد. استفاده از روش سیستماتیک و گام به گام در تشخیص خطای سیستم هیدرولیکی، و آموزش آن به نیروهای نگهداری وتعمیرات در سازمان، می تواند به کاهش هزینه و زمان در تعمیر و رفع عیب دز سیستم کمک شایانی نماید. نیروهای فنی می بایستی به استفاده از دستورالعمل مدون در تعمیرات بخصوص دز سیستم های هیدرولیکی عادت کنند. این یعنی فاصله گرفتن از روش سنتی استاد وشاگردی در مسائل فنی . در صورت جا افتادن سیستم گام به گام در تعمیرات، جذب و تسلط نیروهای تازه کار فنی به حدا قل زمان ممکن می رسد و زمان تعمیرات نیز به شدت کاهشی می شود. در کشور ما، به دلیل رایج بودن سیستم سنتی آموزش فنی، زمان جذب و جایگزینی نیروهای فنی به شدت بالاست و این امر سالانه خسارات زیادی به صنایع ما وارد می کند. برای ورود به این عرصه نیاز است واحد های آموزش در صنایع فعال تر شده و آموزش را نه به عنوان هزینه که با دید سرمایه گذاری نگاه کنند.
در اینجا مراحل و روش‌های عمومی برای عیب‌یابی سیستم‌های هیدرولیک آورده شده است:
شناسایی فشار سیستم به عنوان اساسی ترین عامل هیدرولیک
روش های اندازه‌گیری فشار هیدرولیک چیست؟
استفاده از گیج فشار برای اندازه‌گیری فشار در نقاط مختلف سیستم هیدرولیک (مانند ورودی و خروجی پمپ، خروجی شیر کنترل) می‌تواند کمک‌کننده باشد. اپراتور فنی می بایستی در اندازه گیری فشار سیستم به تبحر برسد. مهارت اندازه گیری فشار و تحلیل آن بسیار در سرعت دستیابی به راه حل کمک کننده است. برخی از نشانه هایی که با اندازه گیری فشار در سیستم هیدرولیک شناسایی می شود به قرار زیر است.
پایین بودن فشار در سیستم هیدرولیک نشانه چیست؟
اگر فشار سیستم پایین است، ممکن است یکی از موارد زیر رخ داده باشد:
کاهش سطح روغن در سیستم هیدرولیک نشانه چیست؟
پایین بودن میزان روغن در سیستم هیدرولیک دلایل بسیاری دارد . از جمله آنها می توان به نشتی در آب بند های هیدرولیکی جک ها اشاره کرد. این نوع نشتی با چشم نیز قابل مشاهد است . میزان نشتی در مراحل مختلف کاری جک می تواند متغیر باشد. مثلا جک در ابتدای بازه حرکتی خود یا در انتهای آن میزان نشتی متفاوتی داشته باشد. معمولا این نشتی در پکینگ های سر جک بیشتر مشاهده می شود. خشک شدن پکینگ ها و خرد شدن آنها یکی از عوامل اصلی نشتی است. این خشک و خرد شدن در پکینگ ها به دلایل بسیاری اتفاق می افتد. که از مهم ترین آنها می توان به دمای بالای روغن و ناهمخوانی جنس لاستیک پکینگ با روغن هیدرولیک اشاره کرد. در صورتی که جنس لاستیک با مواد شیمیایی استفاده شده در روغن هماهنگ نباشد، به مرور واکنش داده و باعث خشک و ترد شدن لاستیک پکینگ می شود. در صورتی که دستگاه کاتالوگ سازنده داشته باشد، و در آن نوع خاصی از روغن هیدرولیک معرفی شده است، بهتر است از توصیه سازنده در خرید و انتخاب روغن پیروی کنید.
خرابی پمپ هیدرولیک چه نشانه ای دارد؟
پمپ ممکن است فرسوده یا خراب شده باشد. خرابی پمپ را می توان از نشانه های ظاهری آن نیز تشخیص دهیم . مانند صدای غیر عادی و یا لرزش بیش از حد و در بدترین حالت داغ شدن بیش از حد پمپ . در صورت تشخیص خرابی در پمپ ابتدا پمپ را از قسمت نصب شده جدا کرد . در این مرحله نیز می بایستی تشخیص دهیم آیا خرابی پمپ از موتور الکتریکی آن است ( درصورت داشتن موتور الکتریکی ) و یا از قسمت پمپ فشاری است. سپس به رفع عیب اقدام نماییم.
خرابی شیرهای کنترل چه نشانه ای دارد؟
شیرهای کنترل فشار یا جریان ممکن است مسدود شده باشند. این انسداد ممکن است در اثر ورود آلودگی معلق در روغن در هنگام عبور از شیر و گیر افتادن آلودگی در شیر رخ دهد. این آلودگی می تواند ناشی از کنده شدن یک قطعه از کل سیستم هیدرولیک و شناور شدن آن در سیال باشد. یا در اثر ورود آلودگی از محیط بیرونی به سیال باشد. این اتفاق در سیستم های هیدرولیکی که در محیط های آلوده کار می کنند بیشتر رایج است. در صورت تشخیص این عیب، ابتدا بایستی شیر مورد نظر از سیستم هیدرولیک جدا شده و سپس مورد شستشو و تست مجدد قرار گیرد.
انسداد فیلتر روغن چه نشانه هایی دارد؟
فیلترهای روغن می‌توانند مسدود شوند و فشار را کاهش دهند. این انسداد می تواند در اثر آلودگی های شناور در سیال هیدرولیک اتفاق افتد. هر چند به تجربه دریافته ایم که انسداد فیلتر های به صورت ناگهانی و به یکباره اتفاق نمی افتد و در اثر مرور زمان فیلتر ها مسدود می شوند. در صورت تشخیص این عیب در سیستم هیدرولیک می باستی فیلتر از مخزن روغن جدا شده و مورد شستشو قرار گیرد. و مجدد نصب گردد. در صورت آلودگی بیش از حد و غیر قابل شستشو بودن نیاز است فیلتر تعویض گردد.
علت بالابودن فشار در سیستم هیدرولیک چیست؟
فشار بالا در یک سیستم هیدرولیکی یکی از مخرب ترین و در عین حال حادثه زا ترین عوامل در عیوب سیستم هیدرولیک است. بنابر این می بایستی در کوتاه ترین زمان ممکن شناسایی شده و مرتفع گردد. فشار بالا می تواند موجب تخریب پکینگ ها، خرابی فنر شیر ها کنترلی و صدمه به شلنگ های ارتباطی بزند. در صورت کوچکترین نشتی، فشار بالا می تواند باعث گسیختگی قطعه شده و روغن هیدرولیک از همان نقطه فروران کند. که می تواند آسیب های جبران ناپذیری وارد نماید.
اصلی ترین عامل افزایش فشار در سیستم هیدرولیک، انسداد در اثر آلودگی است که ممکن است در شیرها اتفاق افتاده باشد. هر چند شیر کنترل فشار می بایستی دز چنین مواردی وارد مدار شده و با تخلیه روغن به مخزن در مسیر برگشت فشار را کاهش دهد، ولی اگز خرابی از شیر کنترل فشار باشد دیگر این سوپاپ اطمینان نیز از کار می افتد .
عوامل اثر گذار بر شدت جریان سیال هیدرولیک چیست؟
کاهش جریان محتمل ترین نشانه جریان سیال هیدرولیک
کاهش جریان می‌تواند به دلیل مسدود شدن فیلترها، لوله‌ها، یا شیلنگ‌ها باشد. همچنین، ممکن است پمپ قادر به تأمین جریان مورد نیاز نباشد. در صورتی که گیج های نشان دهنده فشار در محل مناسب نصب شده باشند نیز می توانند این کاهش جریان را نشان دهند. در بسیاری از موارد انسداد در شیرهای کنترل جریان و یا به هم خوردن تنظیمات آنها می تواند کاهش جریان را در پی داشته باشد.
نوسان جریان سیال در چگونه اتفاق می افتد؟
اگر جریان نوسان داشته باشد، ممکن است هوا وارد سیستم شده باشد یا شیرهای کنترل دقیق عمل نکنند. ورود هوا به سیستم یکی از مخرب ترین عوامل در سیستم های هیدرولیک می باشد که صدمات ناشی از آن بسیار مخرب و غیر قابل بازگشت است. دقیق عمل نکردن شیرها نیز از عوامل مهم دیگر است که باید با روشهایی که در این مقاله به آن اشاره شد برطرف گردد. در مرحله اول باید شیر معیوب شناسایی شده در مرحله دوم رفع عیب صورت گیرد.
کاهش حجم سیال سیستم هیدرولیک چگونه رخ می دهد؟
ممکن است حجم سیال هیدرولیک در سیستم کاهش یافته باشد . یکی از نشانه های کاهش حجم سیال در سیستم، عدم قدرت کافی در عملگرها مانند جک است. از دیگر نشانه ها کاهش سرعت عملگر ها است. کاهش حجم سیال می‌تواند ناشی از نشت سیال از قسمت های مختلف سیستم و یا تبخیر باشد. مهم ترین عامل تبخیر سیال نیز افزایش دمای سیال است که درادامه توضیح داده می شود.
اثر دما بر عیوب سیستم هیدرولیک چیست؟
دمای بالا: دمای بالای سیال هیدرولیک می‌تواند به دلیل عواملی مانند آلودگی روغن، نقص در سیستم خنک‌کننده، یا فشار بیش از حد سیستم باشد. دماهای بالا می‌توانند منجر به تخریب روغن هیدرولیک و کاهش عمر اجزای سیستم شوند. شایان ذکر است که افزایش اندک دما در سیستم هیدرولیک نسبت به محیط تا حدودی طبیعی است. زیرا حرکت سیال پرفشار می تواند به صورت طبیعی ایجاد حرارت کند. ولی اگر این افزایش دما از حد معمول بالاتر رفت نشانه خطا در سیستم است. همانگونه که گفته شد افزایش دما می تواند راندمان روغن هیدرولیک را کاهش دهد و میزان ویسکوزیته آن را تغییر دهد. و همزمان می تواند منجر به خشک شدن قسمت های لاستیکی در آب بند ها و شیرها گردد. بنابراین افزایش دمای سیال می تواند کل سیستم را دچار آسیب نماید.
دمای پایین: اگر سیستم نتواند به دمای مطلوب برسد، ممکن است مشکل در ترموستات، شیر دما یا سیستم خنک‌کننده وجود داشته باشد. در چنین مواردی کل سیستم خنک کننده به کار خود ادامه میدهد و عامل کنترلی که باعث توقف این سیستم است از کار می افتد. سرمای بالا نیز مانند دمای بالا می تواند باعث خرابی در قسمت های لاستیکی گردد.
نشت روغن در سیستم هیدرولیک بر اثر چیست؟
۵
نشت از پمپ‌ها و شیرها:
نشت روغن از پمپ‌ها یا شیرها می‌تواند به دلیل خرابی سیل‌ها، واشرها، یا اتصاخلات باشد. این نشت‌ها می‌توانند عملکرد سیستم را کاهش دهند.
نشت از شیلنگ‌ها و لوله‌ها: شیلنگ‌ها و لوله‌ها باید به‌طور منظم بررسی شوند تا از نبود هر گونه ترک‌خوردگی یا پارگی اطمینان حاصل شود.
نشت از مخزن روغن: نشت روغن از مخزن معمولاً به دلیل خرابی در درپوش‌ها یا اتصالات است.
علل خرابی پمپ هیدرولیک چیست؟
پمپ‌های فرسوده
پمپ‌های هیدرولیک که دچار فرسودگی شده‌اند ممکن است قادر به تأمین فشار و جریان لازم نباشند. پمپ‌های فرسوده معمولاً صدا می‌دهند یا به شدت گرم می‌شوند.
ورود هوا به پمپ:
اگر هوا وارد پمپ هیدرولیک شود، ممکن است به ایجاد حباب‌ها و کاهش کارایی سیستم منجر شود. برای جلوگیری از این مشکل، باید سیستم هواگیری شود.
مشکلات در شیرهای پمپ: شیرهای داخل پمپ ممکن است گیر کرده یا دچار خرابی شوند که باعث کاهش کارایی سیستم می‌شود.
عیوب شیرهای کنترل هیدرولیکی چیست؟
شیر کنترل فشار: اگر فشار سیستم نوسان داشته باشد یا خیلی کم باشد، ممکن است شیر کنترل فشار دچار مشکل باشد.
• شیرهای جهت‌دهی: شیرهای جهت‌دهی که وظیفه تغییر مسیر سیال را دارند، اگر گیر کرده یا دچار فرسودگی شوند، ممکن است نتوانند عملکرد صحیحی داشته باشند.
• شیرهای متغیر: شیرهایی که جریان یا فشار را به صورت متغیر کنترل می‌کنند، ممکن است اگر به درستی تنظیم نشده باشند، منجر به نوسانات در سیستم شوند.
آلودگی روغن چگونه بر کارکرد سیستم هیدرولیک اثر می گذارد؟
آلودگی فیزیکی: آلودگی روغن به وسیله ذرات گرد و غبار یا ذرات فلزی می‌تواند به اجزای داخلی سیستم آسیب بزند. استفاده از فیلترهای روغن و نظارت بر کیفیت روغن در این موارد بسیار اهمیت دارد.
• آلودگی شیمیایی: تغییرات در ترکیب شیمیایی روغن می‌تواند باعث تخریب اجزای سیستم شود. برای بررسی این موضوع می‌توان از تست‌های شیمیایی روغن استفاده کرد.
خرابی سیل‌ها و واشرها در اثر چه عاملی ایجاد می گردد؟
خرابی سیل‌ها و واشرها: سیل‌ها و واشرها معمولاً در نقاطی که فشار بالا وجود دارد، مانند پمپ‌ها، شیرها و اتصالات، در معرض خرابی هستند. خرابی آنها می‌تواند باعث نشت روغن یا کاهش عملکرد سیستم شود.
هواگیری در سیستم هیدرولیک چه اثری در راندمان کل دارد؟
وجود هوا در سیستم: یکی از مشکلات رایج در سیستم‌های هیدرولیک، ورود هوا به درون سیال است که می‌تواند به کاهش عملکرد، نویز و تخریب قطعات منجر شود. برای رفع این مشکل، باید سیستم به‌طور کامل هواگیری شود.
انواع روش‌های عیب‌یابی سیستم هیدرولیک چیست؟
استفاده از گیج‌ها و ابزارهای اندازه‌گیری: برای اندازه‌گیری فشار، جریان، دما و دیگر پارامترهای کلیدی.
۲. آزمون‌های بصری: بررسی نشتی‌ها و آسیب‌های ظاهری به اجزا.
۳. آزمایش‌های آزمایشگاهی روغن: برای تشخیص آلودگی یا مشکلات شیمیایی در روغن.
۴. صداهای غیرعادی: گوش دادن به صداهای سیستم و شناسایی سر و صداهای غیرطبیعی که ممکن است نشان‌دهنده مشکلات مکانیکی باشد.
نتیجه‌گیری:
عیب‌یابی سیستم‌های هیدرولیک یک فرایند پیچیده است که نیاز به دقت و توجه به جزئیات دارد. بررسی فشار، جریان، دما، نشت روغن، وضعیت پمپ‌ها و شیرها، آلودگی روغن و وجود هوا در سیستم همگی از عوامل حیاتی در تشخیص مشکلات سیستم هستند. انجام عیب‌یابی به‌موقع و تعمیر صحیح مشکلات می‌تواند عملکرد سیستم را بهینه نگه‌دارد و عمر مفید آن را افزایش دهد.
وسایل کمک در عیب یابی هیدرولیک :
در عیب‌یابی سیستم‌های هیدرولیک، استفاده از وسایل کمکی و ابزارهای دقیق می‌تواند به شدت به شناسایی مشکلات کمک کند. این ابزارها به تکنسین‌ها این امکان را می‌دهند که عملکرد اجزای مختلف سیستم را اندازه‌گیری، نظارت و بررسی کنند تا هرگونه نقص یا خرابی را سریع‌تر شناسایی کنند. در اینجا به برخی از وسایل کمکی که در عیب‌یابی سیستم‌های هیدرولیک کاربرد دارند، اشاره می‌کنیم:
۱. گیج فشار (Pressure Gauges)
• کاربرد: برای اندازه‌گیری فشار در نقاط مختلف سیستم هیدرولیک استفاده می‌شود.
• چگونگی کمک: گیج‌های فشار به شما کمک می‌کنند تا فشار را در پمپ‌ها، شیرها و نقاط مختلف لوله‌کشی اندازه‌گیری کنید. فشار پایین یا نوسانات فشار می‌تواند نشانه‌هایی از مشکلات مانند کمبود روغن، خرابی پمپ یا شیر کنترل فشار باشد.
انواع گیج ها: گیج‌های آنالوگ: مناسب برای فشارهای متوسط. گیج‌های دیجیتال: دقت بالاتر و قابلیت ذخیره‌سازی داده‌ها برای تحلیل‌های بعدی.
۲. دستگاه اندازه‌گیری جریان (Flow Meters)
کاربرد: برای اندازه‌گیری میزان جریان سیال در سیستم هیدرولیک.
• چگونگی کمک: این دستگاه‌ها به شما امکان می‌دهند تا جریان سیال هیدرولیک را در سیستم بررسی کنید. کاهش جریان ممکن است نشان‌دهنده مسدود شدن فیلترها، شیلنگ‌ها یا پمپ باشد. در صورتی که جریان نوسان داشته باشد، می‌تواند به دلیل وجود هوا در سیستم یا خرابی شیرها باشد.
۳. دستگاه اندازه‌گیری دما (Temperature Sensors)
کاربرد: برای اندازه‌گیری دمای سیال هیدرولیک در نقاط مختلف سیستم.
• چگونگی کمک: دمای بالا یا پایین می‌تواند نشانه‌هایی از مشکلات سیستم باشد. دمای زیاد معمولاً نشان‌دهنده آلودگی روغن، مشکلات در سیستم خنک‌کننده یا فشار بیش از حد است. دمای پایین ممکن است به دلیل تبخیر سیال یا سرد بودن سیستم باشد.
۴. دستگاه اندازه‌گیری آلودگی روغن (Oil Contamination Monitors)
کاربرد: برای تشخیص میزان آلودگی یا ذرات معلق در روغن هیدرولیک.
• چگونگی کمک: این دستگاه‌ها به شناسایی آلودگی‌های فیزیکی (مانند ذرات گرد و غبار و فلزات) یا شیمیایی (مانند آب یا مواد زائد) در روغن کمک می‌کنند. آلودگی می‌تواند به فرسودگی سریع‌تر قطعات و کاهش عملکرد سیستم منجر شود.
۵. دستگاه هواگیری (Air Detection System)
کاربرد: برای شناسایی وجود هوا در سیستم هیدرولیک.
• چگونگی کمک: وجود هوا در سیستم هیدرولیک می‌تواند باعث کاهش عملکرد، افزایش سر و صدا و حتی آسیب به قطعات سیستم شود. دستگاه‌های هواگیری به راحتی می‌توانند نشان دهند که آیا هوا به سیستم وارد شده است یا خیر.
۶. فیلتر سنج (Filter Monitors)
کاربرد: برای نظارت بر وضعیت فیلترهای هیدرولیک.
• چگونگی کمک: فیلترها معمولاً برای حذف ذرات معلق از روغن هیدرولیک طراحی شده‌اند. این دستگاه‌ها به شما این امکان را می‌دهند که بدانید فیلترها در حال مسدود شدن هستند یا خیر و زمانی که نیاز به تعویض فیلتر است.
۷. ترموگراف (Thermograph)
کاربرد: برای اندازه‌گیری دما در قسمت‌های مختلف سیستم.
• چگونگی کمک: ترموگراف‌ها برای شناسایی نواحی با دمای غیرعادی یا ناهمگن در سیستم هیدرولیک استفاده می‌شوند. این ابزار به صورت غیرتماسی و از راه دور می‌تواند مناطق داغ را شناسایی کند که ممکن است نشانه‌ای از مشکلات مانند چسبندگی روغن، خرابی پمپ‌ها یا مسدود شدن لوله‌ها باشد.
۸. دستگاه تست فشاری (Pressure Test Kit)
کاربرد: برای آزمایش مقاومت سیستم هیدرولیک در برابر فشار.
• چگونگی کمک: این دستگاه به شما کمک می‌کند که فشار داخلی سیستم را آزمایش کنید و بررسی کنید که آیا سیستم قادر به تحمل فشارهای طراحی شده خود هست یا خیر. فشار بالا یا پایین ممکن است ناشی از نقص در سیستم باشد.
۹. دستگاه ردیاب نشت (Leak Detectors)
کاربرد: برای شناسایی نشت‌های روغن در سیستم.
• چگونگی کمک: این دستگاه‌ها به طور خاص برای شناسایی محل دقیق نشت‌های روغن طراحی شده‌اند. نشت می‌تواند از اتصالات، شیلنگ‌ها، پمپ‌ها و شیرها باشد. دستگاه‌های ردیاب نشت می‌توانند با دقت بالا نشت‌ها را در سیستم شناسایی کنند.
۱۰. دستگاه آزمون عملکرد پمپ (Pump Performance Tester)
کاربرد: برای ارزیابی عملکرد پمپ هیدرولیک.
• چگونگی کمک: این دستگاه‌ها به شما امکان می‌دهند که جریان و فشار پمپ هیدرولیک را اندازه‌گیری کنید و بررسی کنید که آیا پمپ به درستی عمل می‌کند یا خیر. کاهش عملکرد پمپ می‌تواند به دلیل خرابی یا فرسودگی آن باشد.
۱۱. آزمون‌های روغن (Oil Sampling and Testing)
کاربرد: برای تجزیه و تحلیل کیفیت روغن هیدرولیک.
• چگونگی کمک: آزمایش‌های روغن به شما کمک می‌کنند که از آلودگی، کاهش ویسکوزیته یا تغییرات شیمیایی در روغن مطلع شوید. این آزمایش‌ها می‌توانند کمک کنند تا به موقع از تغییرات روغن و تأثیر آن بر عملکرد سیستم هیدرولیک آگاه شوید.
۱۲. دستگاه تست آب‌بندی (Seal Testers)
کاربرد: برای بررسی وضعیت آب‌بندی در اجزای سیستم هیدرولیک.
• چگونگی کمک: این دستگاه‌ها به شما امکان می‌دهند تا میزان عملکرد سیل‌ها و واشرها را ارزیابی کنید و از عدم نشتی روغن و سیالات هیدرولیک اطمینان حاصل کنید.
۱۳. آزمون‌های ارتعاشات (Vibration Analysis Tools)
کاربرد: برای اندازه‌گیری ارتعاشات در سیستم هیدرولیک.
• چگونگی کمک: ارتعاشات غیرعادی در سیستم هیدرولیک ممکن است نشان‌دهنده مشکلات مکانیکی مانند خرابی پمپ، بلبرینگ یا شیرها باشد. ابزارهای آنالیز ارتعاشات می‌توانند به شناسایی این مشکلات کمک کنند.
۱۴. دستگاه تشخیص صدای غیرعادی (Acoustic Emission Detectors)
کاربرد: برای شناسایی صداهای غیرطبیعی در سیستم هیدرولیک.
• چگونگی کمک: این ابزار می‌تواند به تشخیص صداهایی که ناشی از آسیب به قطعات سیستم (مانند پمپ‌ها یا شیرها) هستند کمک کند. صداهای غیرعادی می‌توانند نشانه‌ای از وجود مشکلات مکانیکی باشند.
جمع‌بندی:
استفاده از وسایل کمکی در عیب‌یابی سیستم‌های هیدرولیک می‌تواند به تسریع فرآیند تشخیص مشکلات و تعمیرات کمک کند. این ابزارها امکان اندازه‌گیری دقیق پارامترهای مختلف مانند فشار، جریان، دما، آلودگی روغن، و نشت را فراهم می‌کنند و به تکنسین‌ها این امکان را می‌دهند که عیوب را شناسایی و برطرف کنند. بنابراین، داشتن این ابزارها می‌تواند علاوه بر کاهش هزینه‌های نگهداری، عمر مفید سیستم‌های هیدرولیک را افزایش دهد و عملکرد آنها را بهینه نگه دارد.